Zmienność treningowa jest jednym z kluczowych czynników decydujących o wzroście formy zawodnika.
Szacuje się, że organizm sportowca adoptuje się do nowego bodźca już po 6-8 tygodniach. Stosowanie dalej tych samych metod może skutkować zatrzymaniem wzrostu formy lub nawet jej stagnacją czy pogorszeniem wyników.
Dlatego też powszechnie stosuję się tzw. periodyzację, czyli zaplanowany proces wzrostu formy zawodnika podzielony na poszczególne okresy, w których pracuje się nad rozwojem pożądanych zdolności motorycznych, stosując zróżnicowane bodźce treningowe.
PERIODYZACJA W PRAKTYCE
➡️ Ułóż plan przygotowania formy sportowej na cały rok – makrocykl.
➡️ Podziel go na poszczególne okresy- mezo i mikro cykle.
➡️ Wyznacz na każdy okres cel, metody i narzędzia treningowe.
➡️ Zmieniaj bodźce co 6-8 tygodni.
➡️ Monitoruj postępy treningowe, stosuj odpowiednie testy
Zadania realizowane podczas poszczególnego mezocyklu również powinny się zmieniać, tutaj możemy manipulować następującymi czynnikami:
➡️ Objętością treningową.
➡️ Intensywnością treningową.
➡️ Częstotliwością treningową.
➡️ Zmiennością ćwiczeń.
Dobieranie środków i metod treningowych powinna przebiegać według zasad:
✔️Od ćwiczeń wszechstronnych ➡️ do ćwiczeń ukierunkowanych.
✔️Od ćwiczeń prostych ➡️ do złożonych zadań ruchowych.
✔️Od ćwiczeń pojedynczych elementów technicznych ➡️ do pracy w pełnych wzorcach ruchowych.
✔️Od niskiej objętości ➡️ do maksymalnej objętości dla danego okresu przygotowawczego.
✔️Od niskiej intensywności ➡️ do maksymalnej intensywności uwzględniającej obecną formę zawodnika.
Zawodnicy początkujący zazwyczaj osiągają szybkie i efektywne rezultaty ze względu na wysoki potencjał adaptacyjny.
Zawodnicy z wieloletnim doświadczeniem z kolei muszą stale poszukiwać nowych bodźców treningowych, które cały czas będą rozwijać ich potencjał sportowy.
Dlatego też początkujący sportowcy powinni być poddawani wszechstronnemu treningowi, aby ich organizmy adaptowały się na wielu poziomach. Tutaj należy stosować proste i sprawdzone rozwiązania które, tak czy inaczej, przyniosą pozytywne efekty.
Im dłuższa kariera zawodnika tym trenerzy powinni wprowadzać coraz bardziej specyficzne środki przygotowania i coraz intensywniejsze metody treningowe.
U sportowców klasy mistrzowskiej, zmienność treningowa powinna być wynikiem indywidualnych predyspozycji i znajomości reakcji ich organizmu wynikających z wieloletniego procesu treningowego.
Doświadczeni zawodnicy najczęściej posiadają wysoko rozwinięte zdolności „czucia” własnego organizmu i wybierania tych metod, które najlepiej się sprawdzają.
PERIODYZACJA WIELOLETNIA
Zmienność treningowa powinna następować wraz ze wzrostem poziomu sportowego zawodnika. Dlatego też oprócz periodyzacji rocznej powinno się planować wzrost formy w cyklach wieloletnich.
Dla przykładu w dyscyplinach olimpijskich, trenerzy układając plany treningowe, biorą również pod uwagę cały czteroletni cykl przygotowań. Patrząc w przód z wyprzedzeniem dąży się do tego, aby zawodnik nie tylko rozwijał się w bieżącym sezonie, ale również w kolejnych latach treningowych.
Zatem zmieniając środki treningowe powinniśmy uwzględnić perspektywę wieloletnią. Dotyczy to szczególnie młodych zawodników rozpoczynających dopiero swoje kariery sportowe- ich rozwój powinien być stopniowy, a nie gwałtowny. Trenerzy niestety zbyt szybko zwiększają intensywność i objętość treningową, (co może skutkować kontuzją lub przetrenowaniem), zapominając o kluczowych elementach:
➡️ Zmienność powinna być zaplanowana i rozłożona w czasie w czasie.
➡️ Zmienność powinna następować cyklicznie.
➡️ Zmienność powinna być dostosowana do możliwości i gotowości psycho-fizycznej zawodnika.
Z drugiej zaś strony zmienność bodźców treningowych nie może być przypadkowa i chaotyczna. Dzieje się tak, wtedy kiedy zawodnik zmienia często trenerów. Jest to zjawisko obserwowane przede wszystkim w grach zespołowych, a zwłaszcza w polskiej piłce nożnej.
PROBLEM POLSKIEJ PIŁKI NOŻNEJ
Wiedząc o tym, że proces budowania formy sportowej zawodnika jest procesem długim i żmudnym, pojawia się problem zmienności trenerów. Dotyczy to szczególnie gier zespołowych- polska piłka nożna.
Rotacja trenerów w polskich klubach piłkarskich jest bardzo duża – kluby potrafią zmieniać trenerów co kilka miesięcy. Przychodzi nowy szkoleniowiec, z nowymi pomysłami, wdrażając własną koncepcję szkoleniową.
Taka sytuacja powoduje brak ciągłości procesu treningowego, brak możliwości adaptacji zawodników do wprowadzonych wcześniej metod, brak spójnej wieloletniej strategii rozwoju formy sportowej. Wprowadza się chaos, który niestety skutkuje słabą dyspozycją zawodników.
Władze klubów z kolei wywierają presje i chcą wyników tu, natychmiast. To niesyty jest niemożliwe. Budowanie wysokiego poziomu piłkarskiego to proces rozłożony na lata, który musi być zaplanowany i konsekwentnie realizowany.
Podsumowanie
W dążeniu do osiągania coraz lepszych wyników sportowych zawodnicy oraz ich trenerzy muszą sięgać po coraz to nowsze rozwiązania treningowe.
Zmienność metod treningowych i dobre ich rozplanowanie na przestrzeni całej kariery sportowca może okazać się kluczem do osiągnięcia najwyższego potencjału sportowego.
Jednak aby tak się stało potrzeba dobrze zaplanowanej periodyzacji uwzględniającej możliwości zawodnika, stan jego przygotowania fizycznego i psychicznego, oraz indywidualne reakcje jego organizmu na konkretne bodźce treningowe.
Zmienność treningowa powinna być zaplanowana w wymiarze wieloletnim i konsekwentnie realizowana. Zbyt częsta zmian strategii treningowych i brak konsekwencji może doprowadzić do sytuacji odwrotnej, w której organizm sportowca nie zdąży adoptować się do zastosowanych metod, a forma sportowa będzie stała w miejscu.
