Aby osiągnąć sukces sportowy, należy go dobrze zaplanować. Umiejętność periodyzacji okresu treningowego oraz znajomość poszczególnych jego elementów jest kluczem do zbudowania wysokiej dyspozycji startowej.
Jak zaplanować i zbudować szczyt formy pod konkretne zawody?
PERIODYZACJA
Szczyt formy wyznacza się pod konkretne zawody. Trenerzy wspólnie z zawodnikami określają, które starty w kolejnym sezonie są dla nich najważniejsze, a następnie znając ich datę, planują cały okres przygotowawczy. Zawody główne planowane są jako starty o priorytecie A. Pozostałe zawody przyjmują rangę zawodów B i C.
Periodyzacja rozpisywana jest zazwyczaj od tyłu – czyli najpierw wyznaczamy datę zawodów o priorytecie A, następnie układamy cały makrocykl.
Przykładowy makrocykl zaplanowany pod zawody główne.
Po wstępnym zaplanowaniu wszystkich mezocykli sztab trenerski rozpisuje:
♦ czas trwania poszczególnych okresów
♦ cele treningowe na każdy z nich
♦ metody i narzędzia treningowe, jakie będą stosowane
♦ daty zgrupowań sportowych
Okres bazowy
Początek przygotowań rozpoczyna się okresem bazowym, w którym to zawodnicy poddawani są treningowi ogólnorozwojowemu mającemu przygotować ich organizmy na kolejny wymagający okres przygotowawczy. Przeważają jednostki treningu ogólnego oraz praca nad techniką wymaganą w danej dyscyplinie sportu.
Okres przygotowawczy
Po zbudowaniu solidnych fundamentów przychodzi czas na jeden z najbardziej intensywnych mezocykli – okres przygotowawczy. W tym czasie rozpoczynają się intensywne treningi specjalistyczne charakterystyczne dla konkretnej dyscypliny sportu. Zwiększa się intensywność i objętość treningowa. Jest to zwykle najcięższy i najdłuższy okres treningowy, który ma zaowocować wysoką formą startową.
Okres BPS
Bezpośrednie przygotowanie startowe to okres dalszych intensywnych treningów. W tym czasie przygotowywana jest strategia startowa a treningi coraz bardziej naśladują rywalizację sportową, jaka czeka zawodnika w dniu startu.
Okres startowy
Okres startowy rozpoczyna się zazwyczaj zawodami o priorytecie C, czyli tzw. startami na przetarcie. Sportowcy, wychodząc z ciężkich okresów przygotowawczych na początku sezonu, jeszcze nie mają tej świeżości, która pozwala osiągnąć wyznaczone cele. Podczas pierwszych startów testowana jest taktyka, wprowadzane są optymalne rozwiązania, które zaowocują w kolejnych startach.
Im bliżej imprezy docelowej- starty zmieniają się na priorytet B. Trenerzy chcieliby, aby zawodnik już dysponował wysokim potencjałem do osiągania wyników sportowych, mając jednak z tyłu głowy fakt, że szczyt formy jest cały czas jest w budowie.
Tapering
Tuż przed głównym startem o priorytecie A stosuje się tzw. tapering – czyli wyciszenie startowe. W tym okresie zazwyczaj zmniejsza się objętość treningową, a intensywność podtrzymywana jest przez krótkie akcenty. Zmniejszenie objętości treningowej pozwala na optymalną regeneracje organizmu. Utrzymanie intensywności treningowej z kolei, pozwala utrzymać układ ruchu w gotowości. Długość taperingu jest różna – 1-2 tygodnie, ale cel jest ten sam – złapać świeżość i głód rywalizacji.
Start główny
Start główny jest zazwyczaj planowany na najważniejsze zawody rangi mistrzowskiej organizowane w danym sezonie startowym. Sportowcy jadąc na zawody, mają za sobą liczne starty, mają przećwiczone wszystkie strategie startowe. Nie pozostaje nic innego jak zaprezentować najlepszą formę startową pozwalającą na zdobycie najwyższego miejsca podium.
Jak długo można utrzymać szczyt formy?
Tutaj sprawa jest bardzo indywidualna. Wysoki poziom sportowy można utrzymywać jeszcze przez 1-4 tygodnie, po czym zazwyczaj następuje pogorszenie wyników sportowych. Dlatego też wielu zawodników po głównym starcie decyduje się na okres roztrenowania, który pozwoli na rozładownie napięcia związanego z ciężkim okresem startowym.
Ile szczytów formy można planować?
Ogólnie przyjęło się założenie, że optymalne jest budowanie 2 szczytów formy w roku. Ważne jest jednak, aby pomiędzy dwoma startami o priorytecie A upłynęły przynajmniej 4-5 miesięcy. Optymalny model budowania podwójnego szczytu formy to start główne na wiosnę i jesień.
Podsumowanie
Zawodnicy zawodowo uprawiający sport w większości przygotowują się do jednego bądź dwóch startów głównych. Cały okres przygotowawczy podzielony jest na okresy (mezocykle), podczas których realizowane są ustalone cele treningowe. Okres przygotowawczy w całości dostosowany jest do najważniejszych zawodów.
Sztab trenerski planuje zawody o priorytecie A, B, C i układa je odpowiednio w mezocyklu startowym. Przed głównym startem planowany jest tapering, czyli wyciszenie organizmu i nabranie świeżości.
Szczyt formy utrzymuje się przez krótki czas po zawodach głównych, po czym następuję spadek wyników sportowych. W sporcie zawodowym zaleca się budowanie formy szczytowej nie częściej niż 2 razy w roku.
Ze sportowymi pozdrowieniami,
Dorian Łomża,
Trener przygotowania motorycznego polskich olimpijczyków,
Autor książki Trening Zawodowca
Więcej informacji na temat profesjonalnego przygotowania do sportu znajdziesz w książce „Trening Zawodowca”:
