W wielu poprzednich postach poruszałem temat odpowiedniej regeneracji w kontekście budowania wysokiej formy sportowej.
Sportowcy trenujący na poziomie zawodowym poddawani są cyklicznym, ciężkim treningom w trakcie, których intensywność i objętość treningowa niejednokrotnie zbliżają się do granicy maksymalnych zdolności fizycznych organizmu.
Ciężka praca fizyczna połączona z bardzo dużym obciążeniem psychicznym może w dłuższej perspektywie spowodować prze bodźcowanie organizmu i wejście w tzw. stan przetrenowania.
Istnieje wiele metod kontrolujących poziom zmęczenia, powszechnie stosowanych przez sportowców i ich trenerów, m.in.:
✅ poranny pomiar tętna,
✅ ocena samopoczucia i stanu psychicznego zawodnika,
✅ kontrola składu i wagi ciała,
✅ ocena długości i jakości snu.
W dzisiejszym artykule chciałem poruszyć temat kontroli przetrenowania za pomocą analizy biochemicznych wskaźników, jakie możemy otrzymać przy pomocy regularnych badań krwi.
———————————————–
➡️ Sportowcy na poziomie zawodowym mają obowiązek regularnych badań medycznych w celu określenia aktualnego stanu zdrowia.
➡️ Sportowcy amatorsko trenujący powinni również monitorować swój stan zdrowia, aby skutecznie kierować procesem treningowym.
🎯Jakie parametry warto uwzględnić w badaniach krwi, których odchylenia od normy mogą wskazywać na przemęczenie organizmu?
✅ Kinaza keratynowa
✅ Mocznik
✅ Glutamina i stosunek Glutaminy/glutaminianu
✅ Współczynnik testosteron/kortyzol
✅ Cytokiny i stężenie białka C-reaktywnego
🔴 KINAZA KREATYNOWA (CK)
Kinaza keratynowa jest białkiem (enzymem) występującym wewnątrz komórek mięśniowych. Wysoki poziom kinazy we krwi świadczy o dużym uszkodzeniu włókien mięśniowych.
Aby móc prawidłowo interpretować wyniki badań musimy wziąć pod uwagę poziom wyjściowy (który jest indywidualny dla każdego sportowca) oraz rodzaj (intensywność, objętość, częstotliwość) jednostek treningowych wykonywanych przed badaniami.
Kinaza keratynowa jest wskaźnikiem, który może być pomocny w ocenie procesów regeneracyjnych u zawodnika. Jeżeli wysoki poziom utrzymuje się dłużej niż 2-3 dni po zaprzestaniu wysiłku fizycznego świadczyć to może o zbyt ciężkim treningu lub wejściu w fazę przetrenowania.
🔴 STOSUNEK TESTOSTERONU DO KORTYZOLU T/C
Testosteron jest hormonem anabolicznym, który między innymi nasila procesy regeneracji. Kortyzol z kolei działa w drugą stronę – odpowiada za rozpad m.in. białek i hamuje tempo procesów regeneracyjnych. Stosunek obu hormonów względem siebie informuje nas o równowadze anaboliczno- katabolicznej.
W sporcie będziemy dążyć do otrzymania jak najwyższej wartości tego współczynnika. Jeżeli wartość ta spada poniżej 3 – świadczyć to może o zaburzonym procesie regeneracji i podwyższonej wartości hormonów katabolicznych.
🔴 GLUTAMINA I STOSUNEK GLUTAMINA/ GLUTAMINIAN
Glutamina jest aminokwasem wstępującym w naszym organizmie, który po przekształceniu do glutaminianu stanowi źródło energii dla naszego układu odpornościowego (podstawowe źródło energii leukocytów).
„W badaniach wykazano, że w zespole przetrenowania obniża się stężenie glutaminy we krwi. Obniżone stężenie tego związku jest odpowiedzialne za zaburzenia komórkowego układu immunologicznego i zwiększone ryzyko infekcji. (1)
Spadek wartości współczynnika glutamina/glutaminian może być jednym z markerów świadczących o przemęczeniu fizycznym organizmu.
🔴 CYTOKINY ORAZ STĘŻENIE BIAŁKA C-REAKTYWNEGO
Podwyższony poziom cytokin i białka C-reaktywnego w badaniach krwi świadczy o stanie zapalnym organizmu, co jest zjawiskiem niepożądanym w dłuższej perspektywie.
Wpływa negatywnie na procesy regeneracyjne, zaburzając prawidłowy stosunek zarówno hormonów (testosteron/kortyzol) jak również glutaminy i glutaminianu. (2)
Długo utrzymujący się stan zapalny w organizmie sportowca w konsekwencji może doprowadzić do wielu chorób i poważnych konsekwencji zdrowotnych.
🔴 MOCZNIK
Podwyższony poziom mocznika w badaniach krwi może świadczyć o zwiększonym katabolizmie białek i zaburzonym środowisku anaboliczno -katabolicznym.
Jednakże należy pamiętać, że wysokie spożycie białka – co jest zjawiskiem częstym u sportowców- również spowoduje podwyższenia stężenia mocznika we krwi.
Dlatego tak ważna jest interpretacja badań biorąca pod uwagę całokształt procesów mających wpływ na ostateczne wyniki.
PODSUMOWANIE
Ocena przetrenowania wymaga wzięcia pod uwagę wielu czynników takich jak stan fizyczny i psychiczny zawodnika oraz parametry biochemiczne krwi.
➡️Jeżeli sportowiec:
‼️czuje się przemęczony
‼️dyspozycja treningowa spada
‼️tętno spoczynkowe wzrasta w kolejnych tygodniach
‼️parametry biochemiczne krwi odbiegają od normy-
Istnieje duże prawdopodobieństwo, że zawodnik jest przetrenowany.
Im szybciej zareagujemy i podejmiemy decyzję o okresowym przerwaniu treningów, tym krócej będzie trwał powrót zawodnika do sportu.
Podjęcie działań interwencyjnych polegających na czasowym zaprzestaniu treningu, „resetu głowy” i stworzeniu jak najlepszych warunków regeneracyjnych jest bardzo ważne.
Im wcześniej zauważymy niepokojące sygnały, tym krócej będzie trwał czas powrotu organizmu do homeostazy.
Jeżeli będziemy lekceważyć sygnały organizmu może spowodować to poważne konsekwencje w postaci utraty formy- a w sporadycznych przypadkach zakończeniem kariery sportowej i utracie zdrowia.
